Η λογοτεχνία ερμηνεύει
την πολιτική
Tο καινούριο μυθιστόρημα της Ιωάννας Μπουραζοπούλου αναζητά της ουσία της
πολιτικής αθωότητας ή ενοχής
Ευτυχώς την εποχή της
λογοτεχνικής αμηχανίας, στην οποία περιήλθε η πεζογραφία στην παρούσα κρίση, η
τέχνη ξαναβρίσκει τη φωνή της, πιο καθαρή και διαπεραστική από ποτέ. Το
καινούργιο βιβλίο της Ιωάννας Μπουραζοπούλου – της συγγραφέως που μας έχει
συνηθίσει σε δυνατά θέματα και δυνατά έργα – έχει τίτλο «Η ενοχή της αθωότητας»
και είναι ένα έξοχο δείγμα γοητευτικής μυθοπλασίας
και επίκαιρου πολιτικού λόγου. Περιγράφει πώς μια ευνομούμενη δημοκρατία, που δεν
της λείπουν ούτε οι ισχυροί θεσμοί, ούτε η πολιτική υπευθυνότητα, ούτε οι
ηθικές αρχές, οδηγείται στο έγκλημα, έχοντας πλήρη επίγνωση της πράξης της. Στο
βιβλίο, η ευρωπαϊκή ήπειρος, ενωμένη, ειρηνική και ευημερούσα, προκηρύσσει ένα ιδιότυπο
δημοψήφισμα, στο οποίο η απάντηση είναι σχεδόν αυτονόητη : να εκτελεστεί ή όχι
ένας αθώος άνθρωπος; Εκείνο που κάνει το
έργο ανατριχιαστικά επίκαιρο, είναι ότι οι πολίτες αυτής της «φανταστικής» Ευρώπης,
που έχουν όλες τις ευκαιρίες και τα μέσα να αποτρέψουν την άδικη εκτέλεση, αφού
ζυγίσουν σχολαστικά τα πράγματα, καταλήγουν – η κάθε κοινωνική ομάδα για τους
δικούς της λόγους – να υπερψηφίσουν την θανάτωσή του.
Είναι αδύνατο να μην
αντιστοιχίσεις την ευφράδεια των κατηγόρων, που λανσάρονται ως συνήγοροι, με
εκείνη των σύγχρονων οικονομικών κηδεμόνων, που λανσάρονται ως «σωτήρες», ή των
πολιτικών αναλυτών που τους στηρίζουν. Είναι αδύνατο να μην σκεφτείς, βλέποντας
την ευφυέστατη διαστρέβλωση των εννοιών που πραγματοποιεί η Μπουραζοπούλου, την
τεχνική της αποτελεσματικής δημαγωγίας, που, χωρίς να παρεκκλίνει από το ορθό,
οδηγεί στο λάθος. Είναι αδύνατο να μην αναλογιστείς, καθώς παρακολουθείς βήμα
βήμα «το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου», τον σημερινό μουδιασμένο
πολίτη, που παρακολουθεί την κατάρρευση του κόσμου του και προτιμά να την
αποδεχτεί, από το να σκεφτεί γιατί την υφίσταται.
Το βιβλίο υποστηρίζει ότι
μόνο αν συμπράξουν η τέχνη και η διανόηση μπορούμε να ελπίζουμε σε μια
κοινωνική αλλαγή. Η λογοτεχνία τουλάχιστον, αν αρχίσει να δίνει τόσο δυνατά
έργα, μοιάζει να δικαιώνει κάθε ανάλογη προσδοκία.