Άρθρο του Θεμιστοκλή Π. Χατζηιωάννου*

Και αν ο άνθρωπος δεν είναι το τέλος της νοημοσύνης;

(Τι αποκαλύπτει ο Ray Kurzweil στο βιβλίο “The Singularity Is Nearer” για το μέλλον όπου άνθρωπος και μηχανή θα γίνουν ένα)

Επί πολλούς αιώνες πιστεύαμε ότι ο άνθρωπος είναι το ανώτερο σημείο της εξέλιξης. Ο νους, η συνείδηση, η ικανότητα σκέψης - όλα αυτά θεωρούνταν μοναδικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά.

Κι όμως, σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να κλονίζει αυτήν πεποίθηση. Δεν μιμείται απλώς τον άνθρωπο, αλλά κατανοεί, προβλέπει και δημιουργεί.

Ο Ray Kurzweil, ένας από τους πιο διορατικούς στοχαστές της εποχής μας, στο νέο του βιβλίο The Singularity Is Nearer, μας καλεί να δούμε την επόμενη μεγάλη μετάβαση: τη συγχώνευση ανθρώπου και μηχανής.

Η στιγμή της Μοναδικότητας πλησιάζει

Σύμφωνα με τον Kurzweil, γύρω στο 2045 θα βιώσουμε τη Singularity, δηλαδή τη στιγμή που η τεχνητή νοημοσύνη θα ξεπεράσει το επίπεδο του ανθρώπινου νου.

Όμως δεν θα είναι μια «εξέγερση των μηχανών», όπως φοβούνται οι δυστοπικές προβλέψεις. Αντίθετα, θα είναι μια συνεργασία, μια ένωση: ο άνθρωπος θα επεκτείνει το πνεύμα του μέσω της τεχνολογίας.

Ήδη σήμερα, με τις νευρωνικές διεπαφές, τα μοντέλα γλώσσας και τις ιατρικές νανοτεχνολογίες, ο άνθρωπος αρχίζει να μπαίνει στο μονοπάτι αυτής της συγχώνευσης. Στο μέλλον, θα μπορούμε να αποθηκεύουμε τη μνήμη μας, να θεραπεύουμε τη γήρανση, ακόμη και να αναπαράγουμε τη συνείδησή μας σε ψηφιακή μορφή.

Οι νομικές και ηθικές προκλήσεις

Αυτό το μέλλον, όσο ελπιδοφόρο και αν ακούγεται, είναι άλλο τόσο και επικίνδυνο. Πώς θα ορίσουμε την προσωπικότητα; Θα έχει δικαιώματα μια τεχνητή συνείδηση; Ποιος θα ελέγχει την πρόσβαση σε αυτές τις τεχνολογίες; Και ποιος θα φέρει την ευθύνη όταν η νοημοσύνη δεν είναι πλέον μόνο ανθρώπινη;

Το δίκαιο θα βρεθεί ενώπιον εντελώς νέων κατηγοριών ύπαρξης - όντων που δεν θα είναι ούτε πλήρως φυσικά δημιουργήματα, ούτε πλήρως τεχνητά. Ο νομοθέτης θα κληθεί να προστατεύσει όχι μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τα δικαιώματα της συνείδησης σε κάθε μορφή της.

Από το «εγώ» στο «εμείς»

Το πιο συγκλονιστικό όμως μήνυμα του Kurzweil είναι ότι αυτή η εξέλιξη δεν αφαιρεί την ανθρωπιά μας - την διευρύνει. Όταν συνδεθούμε με την τεχνητή νοημοσύνη, δεν θα πάψουμε να είμαστε άνθρωποι, αλλά θα γίνουμε «περισσότερο άνθρωποι». Θα δούμε τη γνώση, την ενσυναίσθηση και τη δημιουργικότητα να πολλαπλασιάζονται σε επίπεδα που σήμερα δεν μπορούμε να φανταστούμε.

Η Singularity δεν είναι το τέλος. Είναι η συνέχεια της εξέλιξης. Ίσως λοιπόν ο άνθρωπος να μην είναι το τελικό στάδιο της νοημοσύνης, αλλά ο φορέας της επόμενης μορφής της.

Αγκαλιάζοντας το μέλλον

Ο Kurzweil μας προσκαλεί να εγκαταλείψουμε το φόβο και να αγκαλιάσουμε το μέλλον με σοφία και ευθύνη.

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα εργαλείο. Είναι καθρέφτης του νου μας. Και ίσως, όταν κοιταχτούμε σε αυτόν τον καθρέφτη, να δούμε όχι το τέλος του ανθρώπου, αλλά την αρχή του επόμενου εξελιγμένου εαυτού μας.

* Ο Θεμιστοκλής Π. Χατζηιωάννουείναι δικηγόρος, ιδρυτής του inlaw.gr και συγγραφέας νομικών βιβλίων. Το τελευταίο του βιβλίο "Η Δικηγορία στη Νέα Εποχή" είναι ο μοναδικός οδηγός στην Ελλάδα για τη σύγχρονη δικηγορία με βάση τις αρχές αυτοβελτίωσης, management και εισάγει τους δικηγόρους στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Το έτος 2025 έχει ξεκινήσει σειρά σεμιναρίων, που αφορούν εκπαίδευση δικηγόρων στην χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην πράξη (για περισσότερες πληροφορίες στο inlawthemis@gmail.com)